در فوب (FOB – Free On Board) مسئولیت‌ها کاملاً روشن و قانونی تعریف شده‌اند. مهم‌ترین نکته این است که تا قبل از بارگیری روی کشتی، کالا و تصمیمات مربوط به آن کاملاً تحت مسئولیت فروشنده است.
پس ابتدا، اصول فوب را توضیح می‌دهم و بعد به سؤال شما درباره «تغییر مقصد (destination / port of discharge)» می‌پردازم.

✅ قوانین رسمی فوب (Incoterms 2020) — خلاصه دقیق و کاربردی
✅ 1. مسئولیت فروشنده (Seller) در FOB

فروشنده موظف است:

کالا را در بندر مبدأ انتخاب‌شده آماده کند؛

تشریفات صادراتی را انجام دهد؛

هزینه‌ها تا لحظه‌ای که کالا روی کشتی قرار می‌گیرد را پرداخت کند؛

تا قبل از بارگیری، کنترل کامل روی کالا دارد.

✅ 2. مسئولیت خریدار (Buyer) در FOB

خریدار موظف است:

کشتی و خط حمل را انتخاب کند؛

هزینه حمل اصلی (freight) را پرداخت کند؛

بیمه را در صورت نیاز انجام دهد؛

پس از درج کالا روی کشتی (on board)، تمام ریسک و هزینه‌ها منتقل می‌شود به خریدار.

✅ سؤال اصلی شما: تغییر مقصد (Destination / Port of Discharge)

شما فرمودید:

«بار در بندر است و ۴ روز مانده تا بارگیری؛ می‌خواهیم دیستینیشن تغییر دهیم؛ شرکت حمل می‌گوید باید به همان مقصد اولیه ارسال شود.»

✅ قانون فوب در این شرایط چه می‌گوید؟
✅ 1. تا قبل از بارگیری روی کشتی، کالا هنوز تحت مسئولیت فروشنده است

اما تغییر مقصد کالا مربوط به قرارداد حمل (Freight Booking) است
و این قرارداد بین خریدار و شرکت حمل بسته می‌شود، نه فروشنده.

✔ حتی در FOB، فروشنده صاحب قرارداد حمل نیست؛
✔ خریدار کشتی را رزرو کرده و دیستینیشن را تعیین کرده است؛
✔ بنابراین فقط خریدار می‌تواند از شرکت حمل درخواست تغییر مقصد کند.

✅ پس چرا شرکت حمل می‌گوید امکان تغییر نیست؟

شرکت‌های حمل معمولاً اجازه تغییر به این دلایل نمی‌دهند:

✅ 1. قرارداد حمل (Booking) نهایی شده

بعد از صدور Booking Confirmation:

تغییر مقصد نیاز به موافقت خط کشتیرانی (Carrier) دارد؛

بعضی خطوط در فاصله زمانی کوتاه قبل از بارگیری تغییر را نمی‌پذیرند.

✅ 2. امکان تغییر مقصد نیازمند شرایط زیر است

هنوز بار روی کشتی قرار نگرفته باشد؛

مدارک اصلاح شود (Shipping Instruction, Draft BL)؛

هزینه‌های اصلاح (Amendment Fee) پرداخت شود؛

زمان کافی برای تغییر در سیستم خط وجود داشته باشد.

اگر حتی ۴ روز باقی مانده باشد، بعضی خطوط می‌گویند:

“Cut-off passed – destination cannot be changed”

که یعنی ددلاین اصلاحات گذشته و دیگر قبول نمی‌کنند.

✅ پس در فوب، چه کسی باید این تغییر را انجام دهد؟

✅ فقط خریدار اختیار تغییر مقصد را دارد
ولی
✅ فروشنده می‌تواند همکاری کند (ارائه مدارک، هماهنگی گمرک) اما تصمیم‌گیرنده نیست.

✅ خلاصهٔ قانونی

در FOB، Seller کنترل کالا را دارد ولی کنترل حمل را ندارد.

هر چیزی مربوط به حمل (Destination، Vessel، Carrier) → مسئولیت Buyer.

فروشنده نمی‌تواند شرکت حمل را مجبور به تغییر مقصد کند، چون قرارداد حمل به نام خریدار است.